Opłacalność fotowoltaiki w Polsce - stan obecny

W obliczu rosnących cen energii elektrycznej i coraz większej świadomości ekologicznej, wielu Polaków zastanawia się nad inwestycją w panele fotowoltaiczne. Czy to rzeczywiście opłacalna inwestycja? Jak szybko można się spodziewać zwrotu poniesionych kosztów? W niniejszym artykule przeanalizujemy opłacalność instalacji fotowoltaicznych w Polsce w 2023 roku.

Koszty instalacji fotowoltaicznej

Koszt instalacji fotowoltaicznej zależy od wielu czynników, w tym przede wszystkim od jej mocy. Dla domu jednorodzinnego najczęściej dobiera się instalacje o mocy od 3 do 10 kWp (kilowatopik).

W 2023 roku średni koszt instalacji fotowoltaicznej w Polsce kształtuje się następująco:

• Instalacja 3 kWp: około 15 000 - 18 000 zł
• Instalacja 5 kWp: około 22 000 - 27 000 zł
• Instalacja 10 kWp: około 40 000 - 50 000 zł

Warto zauważyć, że ceny instalacji fotowoltaicznych w ostatnich latach systematycznie spadały, jednak od 2021 roku obserwujemy stabilizację, a nawet niewielki wzrost cen. Jest to związane z globalnym wzrostem kosztów surowców, transportu oraz przerwami w łańcuchach dostaw.

Programy dofinansowania fotowoltaiki w Polsce

Inwestycja w fotowoltaikę może być tańsza dzięki różnym programom wsparcia. Najważniejsze z nich to:

Program "Mój Prąd" 5.0

Piąta edycja programu "Mój Prąd" ruszyła w kwietniu 2023 roku. W jej ramach można uzyskać dofinansowanie do 6000 zł do instalacji fotowoltaicznej. Co ważne, w tej edycji zwiększono wsparcie dla prosumentów, którzy zdecydują się na dodatkowe komponenty, takie jak magazyny energii (elektryczne lub ciepła) czy system zarządzania energią. Łączne dofinansowanie może wynieść nawet do 26 000 zł.

Ulga termomodernizacyjna

Osoby fizyczne będące właścicielami lub współwłaścicielami budynków jednorodzinnych mogą skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej. Pozwala ona odliczyć od podstawy podatku wydatki poniesione na termomodernizację, w tym na zakup i montaż instalacji fotowoltaicznej. Maksymalna kwota odliczenia to 53 000 zł.

Ulga termomodernizacyjna może być łączona z dofinansowaniem z programu "Mój Prąd", jednak nie można odliczyć wydatków już sfinansowanych w ramach dotacji.

Programy lokalne

Warto również sprawdzić programy dofinansowania oferowane przez lokalne samorządy. Wiele gmin i miast w Polsce prowadzi własne programy wspierające OZE, w tym fotowoltaikę.

Połączenie dotacji z programu "Mój Prąd" z ulgą termomodernizacyjną może znacząco obniżyć koszty inwestycji w fotowoltaikę, skracając tym samym czas jej zwrotu.

Raport Instytutu Energetyki Odnawialnej, 2023

Systemy rozliczeń dla prosumentów w Polsce

Od 1 kwietnia 2022 roku w Polsce obowiązuje nowy system rozliczeń dla prosumentów, tzw. net-billing, który zastąpił wcześniejszy system net-metering. Zmiana ta ma istotny wpływ na opłacalność inwestycji w fotowoltaikę.

Net-billing - jak działa?

W systemie net-billing prosument sprzedaje nadwyżki energii wprowadzone do sieci po cenie rynkowej (na podstawie ceny z Rynku Dnia Następnego), a gdy pobiera energię z sieci, płaci za nią według taryfy swojego sprzedawcy. Wartość energii wprowadzonej do sieci jest zapisywana na koncie prosumenckim jako depozyt, który można wykorzystać do opłacenia przyszłych rachunków za energię.

Warto zauważyć, że w tym systemie prosument nie unika opłat dystrybucyjnych (zarówno zmiennych, jak i stałych), co było możliwe w systemie net-metering.

Kalkulacja opłacalności - przykładowe wyliczenia

Przeprowadźmy przykładową kalkulację dla domu jednorodzinnego o rocznym zużyciu energii na poziomie 4000 kWh.

Założenia:

• Instalacja fotowoltaiczna o mocy 5 kWp
• Koszt instalacji: 25 000 zł
• Dofinansowanie z programu "Mój Prąd": 6 000 zł
• Średnia produkcja energii z 1 kWp w Polsce: 950-1050 kWh rocznie
• Średnia cena energii elektrycznej dla gospodarstw domowych: 0,95 zł/kWh
• Średnia cena sprzedaży nadwyżek energii: 0,65 zł/kWh
• Autoconsumption (zużycie własne): 20%

Kalkulacja roczna:

• Produkcja roczna: 5 kWp × 1000 kWh = 5000 kWh
• Zużycie własne: 5000 kWh × 20% = 1000 kWh
• Nadwyżka wprowadzona do sieci: 4000 kWh
• Pobór z sieci: 3000 kWh (4000 kWh całkowitego zużycia - 1000 kWh zużycia własnego)
• Wartość energii zużytej bezpośrednio: 1000 kWh × 0,95 zł/kWh = 950 zł
• Wartość nadwyżek sprzedanych do sieci: 4000 kWh × 0,65 zł/kWh = 2600 zł
• Koszt energii pobranej z sieci: 3000 kWh × 0,95 zł/kWh = 2850 zł
• Roczne oszczędności: 950 zł + 2600 zł - 2850 zł = 700 zł

Czas zwrotu inwestycji:

Koszt inwestycji po dotacji: 25 000 zł - 6 000 zł = 19 000 zł

Czas zwrotu: 19 000 zł ÷ 700 zł = około 27 lat

Warto jednak zauważyć, że powyższe wyliczenia są uproszczone i nie uwzględniają wielu czynników, takich jak:

• Wzrost cen energii elektrycznej w przyszłości
• Ulga termomodernizacyjna (która może zmniejszyć realny koszt inwestycji)
• Spadek wydajności paneli w czasie (około 0,5-0,7% rocznie)
• Koszty konserwacji i ewentualnych napraw
• Wartość pieniądza w czasie

Uwzględniając wzrost cen energii elektrycznej (który w ostatnich latach jest znaczący) oraz możliwość skorzystania z ulgi termomodernizacyjnej, realny czas zwrotu inwestycji może skrócić się do 10-15 lat.

Fotowoltaika z magazynem energii

Coraz popularniejszym rozwiązaniem jest łączenie instalacji fotowoltaicznej z magazynem energii. Pozwala to zwiększyć udział autoconsumption, czyli zużycia własnego wyprodukowanej energii, co w systemie net-billing jest szczególnie korzystne.

Magazyn energii pozwala przechować nadwyżki energii wyprodukowanej w ciągu dnia i wykorzystać je wieczorem lub w nocy, kiedy instalacja fotowoltaiczna nie pracuje.

Niestety, magazyny energii są nadal dość kosztowne. Cena magazynu o pojemności 5-10 kWh, odpowiedniego dla domu jednorodzinnego, to wydatek rzędu 20 000 - 40 000 zł. Jednak dzięki dotacjom z programu "Mój Prąd" 5.0 (do 16 000 zł na magazyn energii) inwestycja ta staje się bardziej przystępna.

Biorąc pod uwagę obecne ceny energii i prognozy ich wzrostu, instalacja fotowoltaiczna z magazynem energii może być opłacalną inwestycją, szczególnie w dłuższej perspektywie.

Fotowoltaika dla firm - aspekty ekonomiczne

Dla firm fotowoltaika może być jeszcze bardziej opłacalna niż dla gospodarstw domowych. Wynika to z kilku czynników:

• Firmy zwykle zużywają więcej energii w ciągu dnia, kiedy instalacja fotowoltaiczna produkuje energię, co zwiększa autoconsumption.
• Ceny energii dla firm są często wyższe niż dla gospodarstw domowych.
• Firmy mogą odliczyć VAT od zakupu instalacji.
• Inwestycja w fotowoltaikę może być amortyzowana, co przynosi korzyści podatkowe.

Dla wielu firm, szczególnie tych o znacznym zużyciu energii w ciągu dnia, czas zwrotu inwestycji w fotowoltaikę może wynosić nawet 5-8 lat.

Podsumowanie - czy warto inwestować w fotowoltaikę?

Odpowiedź na pytanie o opłacalność fotowoltaiki nie jest jednoznaczna i zależy od indywidualnej sytuacji:

• Gospodarstwa domowe: Przy obecnych cenach energii i dostępnych dofinansowaniach, fotowoltaika może być opłacalną inwestycją, szczególnie dla domów o wysokim zużyciu energii. Czas zwrotu inwestycji wynosi obecnie średnio 10-15 lat, ale może się skrócić, jeśli ceny energii będą dalej rosnąć.
• Firmy: Dla firm, szczególnie tych o znacznym zużyciu energii w ciągu dnia, fotowoltaika jest często bardzo opłacalną inwestycją, z czasem zwrotu wynoszącym nawet 5-8 lat.

Warto również pamiętać, że inwestycja w fotowoltaikę to nie tylko aspekt ekonomiczny, ale także ekologiczny. Instalacja o mocy 5 kWp pozwala zredukować emisję CO2 o około 3 tony rocznie.

Jeśli rozważasz inwestycję w fotowoltaikę, warto skonsultować się z profesjonalistami, którzy przeprowadzą dokładną analizę opłacalności dla Twojej konkretnej sytuacji, uwzględniając wszystkie istotne czynniki.